راه‌های تشخیص و درمان سنگ مثانه
سنگ مثانه به توده های سخت معدنی موجود در مثانه گفته می شود. سنگ های مثانه زمانی ایجاد می شوند که مواد معدنی در ادرار غلیظ متبلور می شوند. این حالت زمانی رخ می دهد که نمی توانید مثانه را بطور کامل تخلیه کنید. علائم و نشانه های سنگ مثانه می توانند از درد شدید شکم تا وجود خون در ادرار متغیر باشند. گاهی اوقات سنگ های مثانه موجب بروز هیچ گونه علائمی نمی شوند. سنگ های کوچک مثانه ممکن است بدون درمان دفع شوند اما برخی دیگر نیاز به دارو یا جراحی دارند.
علائم تولید سنگ مثانه
درد ناحیه پایین شکم
• ادرار دردناک یا سوزش ادرار
• تکرر ادرار
• مشکل در دفع ادرار یا قطع شدن و ایجاد وقفه در جریان ادرار
• وجود خون در ادرار
• ادرار تیره رنگ یا ادرار با رنگ تیره غیرطبیعی
علت ایجاد سنگ مثانه
اگر ادرار پس از دفع در مثانه باقی بماند، سنگ مثانه ایجاد می‌شود. باقی ماندن ادرار در مثانه غالباً پی‌آمد ابتلا به بیماری دیگری است که اجازه نمی‌دهد مثانه کامل تخلیه شود.
بیماری‌های زیر از تخلیه کامل مثانه جلوگیری می‌کند:
مثانه عصبی (نوروژنیک):
اگر عصب‌های بین مثانه و سیستم عصبی بنا به دلایلی چون سکته مغزی یا صدمه دیدن نخاع آسیب ببیند، مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود.
بزرگ شدن پروستات:
پروستات بزرگ شده به میزراه فشار می‌آورد و جریان ادرار را مختل می‌کند. در نتیجه مقداری از ادرار در مثانه باقی می‌ماند.
وسایل پزشکی:
سنگ مثانه گاهی نتیجه استفاده از سوند یا دیگر وسایل پزشکی است که وارد مثانه می‌شوند.
التهاب مثانه:
عفونت مجرای ادرار یا پرتودرمانی به بزرگ شدن مثانه می‌انجامد.
سنگ کلیه:
سنگ کلیه گاهی در حالب رو به پایین حرکت می‌کند و اگر بزرگتر از آن باشد که به طور طبیعی دفع شود، در مثانه باقی می‌ماند و موجب انسداد می‌شود. سنگ کلیه شایع‌تر از سنگ مثانه است.
دیورتیکول مثانه:
کیسه‌هایی در مثانه تشکیل می‌شود که اگر بیش از حد بزرگ شود، ادرار را نگه می‌دارد و از تخلیه کامل مثانه جلوگیری می‌کند.
سیستوسل:
دیواره مثانه برخی بانوان ضعیف می‌شود و به سمت واژن بیرون می‌زند. این افتادگی بر جریان خروجی ادرار از مثانه نیز اثر می‌گذارد.
علت ایجاد سنگ مثانه در زنان و مردان متفاوت است
اصولاً خود مثانه سنگ نمی سازد بلکه سنگ در کلیه ساخته می شود، پایین آمده و در مثانه شکل می گیرد. علت سنگ مثانه در کودکان، خانم ها و آقایان متفاوت است. اگر سنگی از سیستم کلیه به سمت حالب پایین بیاید و در مثانه باشد اصولاً باید دفع شود؛مگر اینکه انسدادی در مسیر وجود داشته باشد.
انسدادی که غده پروستات در مردان ایجاد می کند باعث ایجاد سنگ های مثانه خیلی بزرگ و دردناک می شود؛ به دلیل اینکه ادرار در آن نقطه مانده و رسوب می کند و یک هسته اولیه سنگ از بالای آن حرکت کرده و سنگ مثانه را تشکیل می دهد.
در خانم ها سنگ مثانه کمتر است؛ به دلیل اینکه پروستات و انسداد آن را ندارند؛ ضمن اینکه در کودکان سنگ مثانه یکی از شایع ترین عارضه هاست که ممکن است دیده شود؛دلیل آن اختلالات متابولیکی است که در بعضی از کودکان وجود دارد. کمبود پروتئین باعث ایجاد سنگ مثانه به ویژه در کودکان می شود؛ ضمن اینکه خوردن نمک زیاد، املاح زیاد و مصرف کم آب باعث ایجاد سنگ می شود.
آزمایش های تشخیصی
مراحل تشخیصی سنگ‌های مثانه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• معاینه بدنی:
پزشکتان احتمالاً ناحیه پایین شکم شما را معاینه خواهدکرد، تا ببیند آیا مثانه شما بزرگ شده یا خیر (ورم مثانه) و در بعضی موارد آزمایش مربوط به مقعد نیز انجام خواهد داد. برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا پروستات در شما بزرگ شده است یا خیر. همچنین باید هرگونه علائم و نشانه‌های ادراری که دارید را مطرح نمایید.
• آنالیز ادرار (تجزیه شیمیایی ادرار):
ممکن است یک نمونه از ادرار شما جهت شمارش مقادیر میکروسکوپی خون، باکتری و املاح بلوری شده، جمع‌آوری گردد و مورد آزمایش قرار گیرد. همچنین تجزیه شیمیایی ادرار به تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا عفونت دستگاه ادراری دارید کمک می‌کند، که می‌تواند در نتیجه ایجاد سنگ‌های ادراری باشد.
• سی‌تی‌اسکن کامپیوتر اسپیرال (چرخشی):
انجام یک سی‌تی‌اسکن مرسوم و متداول، همراه با پرتونگاری‌های متعدد، با دانش و تکنولوژی کامپیوتری، برای ایجاد و خلق تصاویر بدن در یک مقطع زمانی. انجام یک سی‌تی‌اسکن اسپیرال(چرخشی) به فرایند کار سرعت می‌بخشد، اسکنی سریعتر با دقت بالاتر و مشخصات بیشتری از ساختار داخلی بدن. سی‌تی‌اسکن اسپیرال(چرخشی) می‌تواند حتی کوچکترین سنگ‌ها را نمایان کند و به عنوان یکی از حساس‌ترین آزمایش‌ها جهت تشخیص انواع سنگ‌های ادراری در نظر گرفته می‌شود.
• امواج اولتراسوند(ماوراء صوت):
روش اولتراسوند، روشی است که امواج صوتی را به سمت اندام‌ها و ساختار داخلی بدن شما پرتاب می‌کند تا تصاویری را ایجاد کند، که این روش نیز به پزشک در شناسایی سنگ‌های ادراری کمک می‌کند.
• عکسبرداری به روش اشعه ایکس:
عکسبرداری به روش اشعه ایکس از کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه شما، به پزشک در تشخیص وجود سنگ در سیستم ادراری کمک می‌کند. اما بعضی از انواع سنگ‌ها با این روش‌های متداول قابل رویت نیستند.
• تصویربرداری اختصاصی از دستگاه ادراری (پیلوگرام درون وریدی) :
پیلوگرام درون‌وریدی آزمایشی است که در آن از یک ماده حاجب جهت پررنگ کردن و مشخص نمودن اندام‌ها و اعضاء دستگاه ادراری به کار می‌رود. یک ماده حاجب به داخل سیاهرگی از بازو تزریق می‌شود و به سمت کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه شما جریان پیدا می‌کند و هرکدام از این اندام‌ها را مشخص می‌نماید. با عکسبرداری به روش اشعه ایکس، در طول انجام فرایند تصاویری در زمانهای مشخص و جهت بررسی وجود سنگ‌ها گرفته می‌شود.عموماً سی‌تی‌اسکن‌های چرخشی به جای پیلوگرام درون‌وریدی، انجام می‌شود.
درمان دارویی
عموماً سنگ‌های مثانه باید بیرون آورده شده و از بین بروند. اگرسنگ کوچک باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند هر روز مقادیر زیادی آب، جهت کمک به دفع سنگ از بدن بنوشید. هرچند، چون اغلب سنگ‌های مثانه به علت عدم توانایی مثانه در تخلیه کامل ادرار به وجود می‌آیند، عبور و دفع خود به خودی سنگ‌ها بعید به نظر می‌رسد. تقریباً در تمامی موارد نیاز به خارج کردن سنگ‌ها از بدن می‌باشد.
خرد کردن و شکستن سنگ‌ها:
سنگ‌های مثانه اغلب در طول فرایندی و روشی که سیستو‌لایتو لاپاکسی نامیده می‌شود، بیرون آورده می‌شوند. لوله کوچکی به همراه دوربینی در انتهای آن(سیستوسکوپ)، برای دیدن سنگ، از میان مجرای ادراری وارد مثانه می‌شود، پزشک سپس از لیزر، اولتراسوند، یا یک وسیله مکانیکی برای خرد کردن سنگ به قطعات کوچکتر استفاده می‌کند و آنها را از مثانه شما شستشو می‌دهد.
قبل از انجام این روش، احتمالاً به شما داروی بیهوشی، جهت بی‌حس کردن قسمت پایینی بدن( بیهوشی ناحیه‌ای و موضعی) تزریق می‌کنند یا دارویی که شما را بیهوش سازد و قادر به احساس درد نباشید(بیهوشی عمومی). عوارض ناشی از سیستولایتولاپاکسی، شایع نمی‌باشد، اما ممکن است عفونت‌های دستگاه ادراری، تب، پارگی مثانه و خونریزی رخ دهد.
ممکن است پزشک برای کاهش احتمال خطر انواع عفونت، قبل از انجام عمل، برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز نماید.
پس از گذشت یک ماه از انجام سیستولایتولاپاکسی، احتمالاً پزشک برای اینکه اطمینان پیدا کند هیچ خرده سنگی در مثانه شما باقی نمانده باشد، بررسی های لازم را انجام خواهد داد.
برداشت سنگ از طریق انجام عمل جراحی:
بعضی از اوقات، سنگ‌های مثانه‌ای که بزرگ هستند یا آنقدر سخت هستند که نمی‌توان آنها را خرد کرد، از طریق انجام عمل جراحی باز خارج می‌گردند. در این چنین مواردی، پزشک شکاف و بریدگی در مثانه شما ایجاد می‌کند و سنگ‌ها را مستقیماً خارج می‌نماید. ممکن است هر عاملی که علت به‌وجود آورنده سنگ‌ها بوده، در همین زمان اصلاح گردد.
درمان‌های جایگزین:
• هیچ مطالعه‌ای تا کنون تایید نکرده که درمان‌های گیاهی می‌تواند سنگ‌های مثانه سفت و سختی را که معمولاً نیاز به لیزر، اولتراسوند و یا سایر روش‌ها برای برطرف شدن دارند را خرد کرده و از بین ببرند.
• قبل از استفاده از هر گونه درمان دارویی جایگزین، همواره با پزشک خود مشورت کنید تا از ایمن بودن آنها اطمینان پیدا کنید و اینکه با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید تداخلی نداشته باشند.
چند درمان خانگی برای سنگ مثانه
مصرف مایعات فراوان
، آب‌میوه‌ها و سبزیجات تأثیر چشمگیری در دفع سنگ کلیه دارد؛ مبتلایان به سنگ کلیه اگزالاتی بهتر است روزانه تا ۲ لیتر آب میل کنند البته می‌توان به این آب مقداری عرق خارشتر، خارخاسک و کرفس هم اضافه کرد. افراد دچار این عارضه باید ۲ عدد هویج، ۲ ساقه کرفس، یک عدد سیب و ۲۵ ساقه جعفری را با هم در مخلوط کن بریزند و روزانه آب آنها را ۲ تا سه لیوان میل کنند.
گوجه فرنگی
مبتلایان به سنگ کلیه همچنین می‌توانند ۲ عدد گوجه فرنگی، یک عدد خیار، یک حبه سیر، آب یک عدد لیموترش تازه و ۲ ساقه کرفس را با هم در مخلوط کن بریزند و روزانه آب آنها را ۲ تا سه لیوان میل کنند.
آب شلغم
افراد دچار این عارضه باید آب شلغم، پیاز، ترب سیاه و تربچه را برای رفع مشکلشان میل کنند.
مصرف ماءالشعیر
مصرف ماءالشعیر طبی نقش موثری در دفع سنگ کلیه دارد، افراد برای تهیه ماءالشعیر طبی باید ۲۰۰ تا ۲۵۰ گرم جو را داخل یک و نیم لیتر آب بریزند و بگذارند ۲ ساعت بماند سپس ۱۰ دقیقه آن را با شعله ملایم حرارت دهند و بگذارند ۲ ساعت بماند؛ مبتلایان به سنگ کلیه باید این محلول را صاف و روزانه سه تا چهار لیوان میل کنند.
منبع: salamatban96
